De Europese Unie (EU) heeft al decennialang een sterke reputatie op het gebied van internationale handel en samenwerking. Het is een reputatie die de Unie te danken heeft aan haar aanpak ten tijde van de naoorlogse wederopbouw, die bijvoorbeeld tot uiting kwam in de befaamde Ostpolitik van Willy Brandt. Samenwerking en solidariteit voerden hierbij de boventoon en hebben geleid tot significante verbeteringen in de onderlinge relaties en hiermee samenhangend de stabiliteit in en rond Europa.
De laatste jaren is echter een trend zichtbaar waarbij de EU een andere - meer agressieve - houding aanneemt ten opzichte van de ontwikkelingen aan Europa’s grenzen. De opkomst van nieuwe regionale grootmachten (zoals Turkije en Rusland) brengt spanningen met zich mee in de heersende status quo. De relatie met deze buren is in het laatste decennium tot een dieptepunt geraakt. In plaats van mee te gaan in de toenemende agressieve retoriek en politieke verstandhouding, zou de EU misschien moeten vasthouden aan haar beginwaarden van coöperatie en solidariteit. Juist in deze turbulente tijden is het van belang dat de EU de elementen die haar groot heeft gemaakt in gedachten houdt.
Grootschalige protesten in Belarus, onrust in de Oekraïne, de vluchtelingenstroom uit Syrië en gasvondsten rondom Cyprus; dit is een greep uit de vele noemenswaardige recente gebeurtenissen die de spanningen tussen de EU en grensstaten hebben aangewakkerd. Na jarenlange pogingen zoeken naar toenadering tot de EU heeft Turkije haar diplomatieke houding gewijzigd. Toelatingsgesprekken van Turkije tot de EU zijn afgebroken en spanningen die doen denken aan de Koude Oorlog met Rusland lijken terug van weggeweest. Dergelijke EU-Turkije spanningen zijn onder meer toegenomen door de vluchtelingencrisis uit Syrië, waarbij een gebrek aan samenwerking tussen de twee machten nog steeds leidt tot een humanitair drama voor vele vluchtelingen die tussen wal en schip vallen. Ook de recente gasvondsten rondom Cyprus hebben gezorgd voor een scène waarbij oorlogsschepen van beide kanten intimiderend door de wateren patrouilleren; iets dat we vooral uit de geschiedenisboeken kennen. Dergelijke politieke ontwikkelingen gaan gepaard met oplopende spanningen waarbij disputen als een zero sum game beschouwd worden: de winst van de één staat gelijk aan het verlies van de ander. Zo zou Cyprus gezien kunnen worden als een strijdtoneel waarbij nieuwe- en oude geopolitiek samenkomen. Denk hierbij aan de doorlopende vetes tussen Griekenland en Turkije, de invloed van landen in de regio en de Europese behoefte aan een eigen gasvoorziening.
Al tezamen schetsen deze gebeurtenissen een beeld van verdeeldheid in Europa dat we niet meer hebben gezien sinds een tijd waarin Oost- en West Europa lijnrecht tegenover elkaar stonden, met het IJzeren Gordijn als zichtbare grens. De enorme kloof werd in stand gehouden en verdiept door harde politieke optredens van beide kanten. De ontwikkelingen die Europa sindsdien heeft doorgemaakt zijn ongekend en de EU heeft hier een grote rol in gespeeld. Het is echter van belang om te beseffen dat de grootste stappen die gezet zijn om de kloof tussen Oost en West te dichten niet het gevolg waren van een overwinning van de een over de ander, maar van nauwere samenwerking tussen beide kanten.
Laten we dit in acht houden als we kijken naar de recente gebeurtenissen die de spanningen in Europa hebben aangewakkerd. Laten we leren van de verkeerde besluiten maar ook zeker van de goede die gemaakt zijn in het verleden. Alleen zo kunnen er daadwerkelijk stappen worden gezet op de route naar een saamhoriger en stabieler Europa waar winst voor de één gelijk staan aan winst voor de ander. Éen plus éen is immers nog altijd drie.
Geschreven door: Abdul Abdelziz, Winne van Woerden, Pim Kemperman, en Nana Fordjour (track MAP/DAF)
Disclaimer - stukken geschreven door the West Wing zijn geschreven op basis van de persoonlijke opvattingen van haar schrijvers en representeren niet het gedachtegoed van het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Comments