Geschreven door Madelon Kunst
Nog niet zo lang geleden was Venezuela een populaire bestemming voor Europese migranten. Vanwege de economische welvaart die Venezuela ervoer door met name de opbrengsten van olie, kozen tussen 1940 en 1970 ruim een half miljoen Italianen, Spanjaarden en Portugezen ervoor om te emigreren naar het rijke Venezuela [1]. Met name Spanjaarden kozen voor een beter leven aan de andere kant van de Atlantische Oceaan: alleen al tussen 1950 en 1961 is het aantal Spaanse immigranten in Venezuela meer dan verviervoudigd, namelijk van 37.889 naar bijna 167.000 [2]. Terwijl Spanje te maken had met matige woon- en werkomstandigheden tijdens het midden van de vorige eeuw [3], ervoer Venezuela juist rijkdom, en zodoende was het een zeer aantrekkelijk land om naartoe te emigreren.
Tegenwoordig is het compleet omgedraaid: Venezuela kampt al jaren met een socio-economische crisis, welke o.a. veroorzaakt door een daling in de olieprijzen, en het aantal Venezolaanse emigranten wordt momenteel geschat op ruim 4,5 miljoen [4]. Het is de grootste leegloop van het land in de (recente) geschiedenis, waarbij de meerderheid van de Venezolanen is vertrokken naar een nabijgelegen land [5]. Bovenop deze massa-emigratie komt een gigantisch aantal moorden. Alleen in 2016 waren er – op een bevolkingsaantal van zo’n 31,5 miljoen – meer dan 17,5 duizend moorden gepleegd in Venezuela [6]. Dit komt neer op ongeveer 48 moorden per dag. Venezuela is in 2014 zelfs genoemd als onveiligste land ter wereld [7].
Toen Hugo Chávez aan de macht kwam in 1999, was een belangrijk verkiezingsthema voor deze voormalig president het terugbrengen van criminaliteit. Dit trachtte hij te bewerkstelligen op een traditioneel-marxistische wijze: door armoede en ongelijkheid terug te dringen zou criminaliteit vanzelf dalen. 8 Ondanks dat Chávez erin slaagde om het eerste te bereiken – armoede en ongelijkheid werden inderdaad teruggedrongen dankzij zijn beleid – gebeurde het laatste niet. Sterker nog, de hoeveelheid criminaliteit steeg zelfs, toen de Venezolaanse maatschappij minder arm en gelijker werd [9]. In de literatuur wordt dit ook wel de “paradox van geweld in Venezuela” genoemd [10]. Als het niet armoede of ongelijkheid was, hoe kon Venezuela zich dan ontwikkelen tot één van de onveiligste landen ter wereld?
Een deel van het antwoord op deze vraag kan gevonden worden in de drugshandel. Door het Amerikaanse Plan Colombia konden drugsroutes niet meer langs de Colombiaanse kust lopen, en verplaatsten ze naar Venezuela [11]. Geweld in Venezuela lijkt inderdaad voornamelijk zijn toegenomen langs deze verplaatste drugsroutes [12].
Olie lijkt echter een belangrijkere oorzaak voor het toegenomen geweld te zijn, beargumenteert David Smilde [13]. Ja, dezelfde olie die er enkele tientallen jaren geleden ervoor zorgde dat honderdduizenden Europese migranten Venezuela als hun bestemming kozen, heeft mogelijk bijgedragen aan de toegenomen criminaliteit in het land. Wanneer de olie-inkomsten stijgen, maakt dit een land meestal niet stabieler, maar leidt het juist tot een plotselinge groei [14]. Dit verlaagt de institutionele capaciteit van een land, wat juist zo belangrijk is bij het bestrijden van criminaliteit [15]. Tegelijkertijd zorgen de olie-inkomsten voor minder armoede en kunnen ze gebruikt worden om ongelijkheid te bestrijden [16]. Dit verklaart dus de ogenschijnlijke paradox in Venezuela van toegenomen gelijkheid enerzijds en toegenomen criminaliteit en geweld anderzijds [17].
Na het overlijden van Chávez en de start van de eerste termijn van zijn opvolger (Nicolas Maduro) in 2013, begon de socio-economische en politieke crisis in Venezuela. Dit heeft de gestegen criminaliteit in eerste instantie niet ten goede gedaan: de voorlopig uitzichtloze crisis heeft “salarissen waardeloos, studeren zinloos, en snelle rijkdom met smokkel en diefstal aantrekkelijk” gemaakt [18]. Maar door de lange duur van de crisis en de massale emigratie is ook de criminaliteit niet langer een toevluchtsoord. Door de hyperinflatie zijn kogels en wapens te duur geworden, en door de emigratie en schaarste zijn er nog maar weinig mensen met dure spullen en tevens minder rekruten voor criminele organisaties [19]. Zodoende is het aantal moorden weer langzaam aan het dalen.
Emigratie en criminaliteit zijn dus slechts twee facetten van de diepe socio-economische en politieke crisis waar Venezuela zich nu al jaren in bevindt. Honger, schaarste, een ingestort gezondheidssysteem, hyperinflatie, drugssmokkel en politieke spanningen zijn slechts een handjevol andere voorbeelden van waar de crisis onder andere toe heeft geleid. Bij The West Wing, in ons beleidsadvies dat onze projectgroep of track schrijft voor de Directie Westelijk Halfrond (DWH), houden wij ons bezig met deze crisis, welke invloeden deze heeft op het Koninkrijk der Nederlanden en hoe het Koninkrijk der Nederlanden ook zou kunnen bijdragen aan een duurzaam economisch herstel, mocht er een transitie gaan plaatsvinden. Heb je een goed idee, of meer achtergrondinformatie die je met ons wil delen, zodat wij een toepasbaar beleidsadvies kunnen schrijven? Neem dan contact met ons op via info@thewestwing.nl!
Voetnoten
1 Jorge Durand en Douglas S. Massey, “New World Orders: Continuities and Changes in Latin American Migration,” The Annals of the American Academy of Political and Social Science 630, nr. 1 (2010): 22. 2 Salvador Palazón Ferrando, “La Población española en América Latina. El Resultado de Una Emigración,” Estudios Geograficos 50, nr. 197 (1989): 701. 3 Michael Derham, A Study of Immigration from Spain into Venezuela, 1948-1998 (New York: The Edwin Mellen Press, 2015), 176. 4 UNHCR, “Venezuela Situation,” geraadpleegd op 21 januari, 2019, https://www.unhcr.org/venezuelaemergency.html. 5 Ibid. 6 UNODC, “Global Study on Homicide,” geraadpleegd op 21 januari, 2019, https://dataunodc.un.org/GSH_app. 7 Jan Sonnenschein, “Latin America Scores Lowest on Security,” Gallup, 19 augustus, 2014, geraadpleegd op 21 januari, 2019, https://news.gallup.com/poll/175082/latin-america-scores-lowest-security.aspx. 8 David Smilde, “Crime and Revolution in Venezuela,” NACLA Report on the Americas 49, nr. 3 (2017): 303. 9 Ibid. 10 Ibid.
11 Ibid., 304. 12 Ibid. 13 Ibid., 305. 14 Ibid. 15 Ibid. 16 Ibid., 305-306. 17 Ibid. 18 Edwin Koopmans, “Zelfs de Criminelen Hebben het Zwaar in Venezuela: er Valt Niets Meer te Stelen,” Trouw, 4 juni, 2019, geraadpleegd op 24 januari, 2019, https://www.trouw.nl/nieuws/zelfs-de-criminelen-hebben-hetzwaar-in-venezuela-er-valt-niets-meer-te-stelen~bfa4d317d/. 19 Ibid.
Bibliografie
Derham, Michael. A Study of Immigration from Spain into Venezuela, 1948-1998. New York: The Edwin Mellen Press, 2015.
Durand, Jorge, en Douglas S. Massey. “New World Orders: Continuities and Changes in Latin American Migration.” The Annals of the American Academy of Political and Social Science 630, nr. 1 (2010): 20-52.
Koopmans, Edwin. “Zelfs de Criminelen Hebben het Zwaar in Venezuela: er Valt Niets Meer te Stelen.” Trouw, 4 juni, 2019. Geraadpleegd op 24 januari, 2019. https://www.trouw.nl/nieuws/zelfsde-criminelen-hebben-het-zwaar-in-venezuela-er-valt-niets-meer-te-stelen~bfa4d317d/.
Palazón Ferrando, Salvador. “La Población española en América Latina. El Resultado de Una Emigración.” Estudios Geograficos 50, nr. 197 (1989): 699-707. Smilde, David. “Crime and Revolution in Venezuela.” NACLA Report on the Americas 49, nr. 3 (2017): 303-308.
Sonnenschein, Jan. “Latin America Scores Lowest on Security.” Gallup, 19 augustus, 2014. Geraadpleegd op 21 januari, 2019. https://news.gallup.com/poll/175082/latin-america-scores-lowestsecurity.aspx.
UNODC. “Global Study on Homicide.” Geraadpleegd op 24 januari, 2019. https://dataunodc.un.org/GSH_app. UNHCR. “Venezuela Situation.” Geraadpleegd op 23 januari, 2019. https://www.unhcr.org/venezuela-emergency.html.